Een bruiloft en een kind te koop

Het is woensdag 23 februari 6 uur als ik wakker word op een bamboo vloer in een ruimte met om en nabij twintig anderen, beroofd van schoenen en BH. Maar dat laatste wist ik op dit moment nog niet.
Om mij heen zijn de meeste mensen al in aan het pakken, wat ik me realiseer als het muskietennet waar ik onder lig met rechts van mij een moeder met haar tien jarig dochtertje en links van mij een andere onbekende mevrouw, naar beneden komt.
Het is de morgen na Chak’s bruiloft. De vloer behoort toe aan een huis dat eigendom is van Chaks kersverse schoonfamilie en alle gasten zijn verspreid over deze en twee andere gelijkvormige accomodatie. De huizen bevinden zich in een dorp dat niet is aangegeven op de kaart, ergens halfbegraven onder het stof van Kampong Cham provincie, aan de Mekong rivier.
Half wakker pak ik mijn spullen en kom van de buitentrap in de resten van het feest van de dag ervoor terecht. Op blote voeten zoek ik vergeefs naar mijn slippers tussen de servetjes, etensresten en ondefinieerbare troep.
Als de meeste gasten al zijn vertrokken, praten de pasgetrouwden, Paul en ik na over de dag ervoor, terwijl we wachten op de laatste taxi die Paul en mij terug zal brengen naar Phnom Penh.

Voor mij begint het feest op maandagmiddag, als ik in Phnom Penh keurig door een vriend van Chak naar een taxi wordt gebracht die mij vervolgens bij het goede huis in de provincie weet af te zetten. Met z’n achten in de Toyota Camry schudden we over zandwegen, tot ik, de laatst overgebleven passagier, mijn eindbestemming heb bereikt. Niet eerder bereiken we mijn bestemming dan dat de taxichauffeur me heeft ondervraagt over mijn plannen in verband met Cambodja en een voorstel om te blijven. Als zijn vrouw welteverstaan. Hij is tenslotte een prima kerel met een goede baan. Dom is hij ook niet, want hij laat me ander half keer het bedrag voor de rit betalen.

In de schaduw onder Engs huis zitten de mannen samen aan het bier, waar ik me gaarne bij aansluit. De bijna-echtgenote van Chak (Eng) komt erbij met haar twee bruidsmeisjes. Chak heeft, zoals het volgens de Khmer traditie hoort, drie ‘neak kom dor’ wat zoiets is als een getuige in drievoud, ongetrouwd en met de ouders beide nog in leven. De bruid heeft ook haar drie getuigen/bruidsmeisjes. Helaas kon een van haar vriendinnen niet komen en dus wordt ik gevraagd in te springen. Met mijn 28 lentes ongelooflijk oud tussen de bruid en haar gevolg, maar ook zeer vereerd.

De eerste ceremony begint als de avond valt en er vier monniken komen om het paar in te zegenen. We worden allemaal geacht plaats te nemen op de grond, daarbij de benen onder ons vouwend, zonder echt op de knieen te zitten. Ik zeg, probeer het eens, hou vervolgens je handen tegen elkaar voor je gezicht in een gebaar van respect (leunen op een hand is dus verboden) en blijf zo een uurtje zitten gedurende de ceremony. Tip van de ervaringsdeskundige: daarna niet te snel opstaan, je benen kunnen dat niet aan.
Na een kwartiertje, als de pijn in mijn benen en rug wordt vervangen door een meer aangename verdoving, begin ik in me op te nemen wat er om me heen gebeurt. Vier monniken in oranje gewaden prevelen zonder ophouden zegeningen. De oudste hooguit twintig en de jongste onder de tien. Verrassend genoeg had deze laatste de zwaarste en hardste stem van alle vier. Zelfs om adem te halen wordt er niet gestopt, dat moet onderling worden geregeld, zodat wanneer de een een hap lucht neemt, de andere drie door gaan met het uitspreken van de woorden. Sommigen van de gasten richten hun aandacht ook daadwerkelijk op deze monniken, maar het merendeel lijkt erg afgeleid met mobiele telefoons, rondkruipende kroost of met het roepen van instructies naar langslopende helpers. Een tante van Chak vindt dit de uitgelezen tijd om haar tanden te stoken en breekt hiervoor een stukje van een wierookstokje af van een offerschaaltje.
Na een uur stopt het zingen abrupt en krabbelen wij allen weer op om met knikkende knieen weer het gevoel in onze benen terug te vinden. Al lijken Paul en ik de enigen die daar echt moeite mee hebben want zelfs de oude tante huppelt binnen een paar seconden al weer vrolijk de trap af.

Terwijl de mannen onder het muskieten net op het balkon kruipen, wordt in het huis nog hard gewerkt aan de voorbereidingen. Honderden offerschalen met fruit, snoepgoed, wierook en rijsthapjes in palmbladeren worden opgemaakt en door Eng en haar hulpjes ingepakt met plastic folie en gedecoreerd met knalroze linten. Om tien uur kunnen ook wij ein-de-lijk naar bed en dat is laat, want de dag zal vroeg beginnen.

Tussen de mij onbekende gasten op deze eerste nacht op de rieten mat in de hitte van de laaglanden wil de slaap niet komen. De laatste keer dat ik de muziek op mijn Ipod verander is het 3.30 uur, wat betekent dat ik toch zeker tien minuten geslapen heb als ik om 3.45 uur wakker wordt van de wekker.

In het huis van Engs ouders zitten de bruid en de andere bruidsmeisjes al klaar om in de make-up te gaan. Haren worden gestyled en voorzien van aanzienlijke extra stukken. Gezichtjes worden wit geplamuurd, wimpers opgeplakt. Mijn T-shirt kan geen goedkeuring wegdragen, want dat wordt lastig met verkleden waarbij het enorme kapsel in tact dient te blijven. Gelukkig mag ik een pyjamajasje met knoopjes van de vrouw des huizes lenen.
Als ik in mijn kostuum wordt gehesen, dat wonder boven wonder redelijk past, wordt ik een momentje overvallen door trots als ik de conversatie tussen twee oudere dames hoor die mijn afkomst bediscussieren. Ze zijn er niet uit of ik Aziatisch of Europees ben, want ik mag dan wel lang zijn, maar ‘die ogen, echt Aziatisch’!

Tegen 7 uur, twee uur nadat de oorverdovende muziek is ingezet die de rest van de dag zal blijven klinken, zitten de heren klaar in hun knalroze outfits en een uur later zijn ook wij dames klaar en gehuld in roze om de offerschalen ‘in ontvangst’ te nemen die net daarvoor allemaal uit het huis zijn getransporteerd om nu symbolisch terug gezet te worden. Met het in ontvangst nemen van al deze offerschalen en het bedrag van $3000 dat Chak voor de bruiloft heeft moeten betalen, wordt de familie van de bruid er financieel niet minder van. Daarbij komen de enveloppen van de ongeveer zevenhonderd gasten (met gemiddeld $10). Een dochter verkopen aan een echtgenoot is dus big business.

De eerste gasten van de dag genieten een ontbijt van rijstsoep met de familie en de bruidegom en zijn gevolg, Het is niet geheel duidelijk wat er van de bruid wordt verwacht, maar vijf minuten na het verwelkomen van de bruidegom, loopt Eng alweer in haar pyjama rond en zijn de andere bruidsmeisjes vertrokken om in de keuken te eten. Terug in mijn pyjama, lijkt het me niet zo getuigen van goede smaak om me bij de gasten en Chak aan te sluiten. Mijn redding komt in de vorm van de leden van het haar- en make-up team, die een schaal rijstsoep uit de keuken achterover hebben gedrukt, die we met z’n allen in de ‘verkleedkamer’ soldaat maken tussen de stapels kleurige topjes, rokken, lappen stof en plastic bustes om de topjes op te vullen. Het vier koppige team komt uit de provincie en heeft als beroep het aflopen van bruiloften. Het is hard werken met lange dagen en veel reizen, maar vooral de visagiste Panja is erg opgewekt en babbelt er op los.

Na het roze, komt het oranje en in plaats van een oveslag rok (een zogehete ‘sompot’) krijgen wij nu allemaal een traditionele ‘Apsara broek’ aan. Dit is een grote lap zijde die zo wordt gevouwen en vastgespeld dat het een soort broek wordt. Mooi, maar wel van tevoren naar het toilet gaan.
Nu is de ceremony van het ‘haarknippen’ aan de beurt. Symbolisch knippen de ouders van het bruidspaar en daarna de andere gasten die dat willen, een stukje van het haar van de bruid en bruidegom om te symboliseren dat zij beginnen te groeien vanaf hetzelfde punt.
Dit alles echter niet na een staaltje Khmer komedie, uitgevoerd door twee komieken die het vooral interessant vonden Paul te betrekken in hun onbegrijpelijke toneelspel, die daar op zijn beurt niet erg van onder de indruk was.

Ondertussen was het bijna lunchtijd en trokken vele daggasten zich terug voor een siesta. Voor het bruidspaar gingen de ceremonies en het foto’s maken echter gewoon door. Chak mocht zich dit keer in een soort kongingskostuum uitdossen, waarbij hij verschillende eerbetuigingen aan Boedhha beeldjes en altaartjes moest doen. Vervolgens mocht Eng zijn voeten wassen. De symboliek hiervan laat zich wel raden.

In de middag werd niet alleen de make-up veranderd van kleur en bijgewerkt, maar ook de kapsels werden uitgehaald en opnieuw gedaan in een andere stijl. In outfitjes van turkoise werden we nu bij de ingang van de bruiloftstent gezet met schaaltjes pennen om aan te bieden aan de gasten en deze zo te verwelkomen. Het eerste uur was dit erg leuk om te doen, maar na een tweede uur was mijn rechteroor aan het suizen door mijn positie naast de zesvoudige speakers en na drie uur stonden we alleen nog op als er een groep aankwam of weer wegging. Dat laatste gebeurde ook veel, want veel dorpelingen bleken helemaal uitgedoft te komen om een uurtje later weer naar huis te gaan.
Ondertussen was het feest in volle gang. De bier en wiskey vloeide en de gasten maakten zich vrolijk. Tegen zes uur waren alle pennen uitgedeeld en hielden we het voor gezien. Nu was het voor ons ook tijd om te eten en mee te doen met het feest. Wat erg snel ging, want het is de Khmer gewoonte dat je niet drinkt tot er iemand is die met je proost. Aangezien wij als gevolg van het bruidspaar en enige barang nogal in het oog liepen, werden er constant gevulde glazen in ons gezicht geduwd met het verzoek ‘drink met mij!’ Uiteraard is het uiterst onbeleefd om te weigeren. Heel naar.

Nog een ceremony volgde: het snijden van de taart. De kostuums waren wit dit keer, tot Paul’s vreugde die zichzelf tot Backstreet Boy kroonde.
Na het snijden van de taart was er vooral veel confetti, Khmer dansen en drinken. Voor het dansen geldt een beetje hetzelfde als met het drinken, zodra iemand je uitnodigd om te dansen, is het onbeleefd om te weigeren. Nu is Khmer dansen niet zo ingewikkeld en zijn mensen altijd zeer onder de indruk als je meedoet, dus dat is een kleine gunst met groot effect. Zo groot zelfs, dat de zangeres van de band me eerst het podium op trok om me vervolgens in haar pauze te vragen of ik me niet bij de band aan wilde sluiten. ‘Leuk, maar ik kan niet zingen’ heb ik maar geantwoord.

21 Uur nadat mijn wekker ging kan de hardheid van de bamboe vloer me niet deren. De mensen om mij heen zijn of in slaap of in hevige discussie verwikkeld, maar ook dat mag geen naam hebben.
Tot ik om 6 uur uiteindelijk toch wakker wordt door het gebabbel om me heen. Mijn door de vele kostuum wisselingen zoek geraakte BH veroorzaakt hilariteit in Engs familie die hem later toch vindt en grote lol beleeft aan de Enorme maat en zo wordt zonder veel moeite de eigenaar vastgesteld. We zijn inmiddels herenigd, mijn ondergoed en ik.

De taxi voor Paul en mij arriveert als we onze katers proberen weg te werken met een stevig ontbijt en flesjes water (iets wat de dag ervoor ook handig was geweest, tip voor iedereen die ooit een taak heeft op een Khmer bruiloft: neem veel water mee en bewaak je voorraad met je leven). Na een half uurtje rijden stoppen we in een ander gehucht, waar de chauffeur probeert meer passagiers te krijgen voor de rit naar Phnom Penh. In de uren dat we wachten drinken we beiden nog drie ijskoffies en krijg ik bij het tweede koffiestalletje een kind te koop aangeboden voor $5000. Ik hoop nog steeds maar dat dat een grapje was, maar ik ben bang van niet.

Terug in Phnom Penh begint het herstel van deze onderdompeling in de Khmer cultuur. Om eerlijk te zijn, ik moet wennen aan het ‘westerse’ Phnom Penh na de gekte van een traditionele bruiloft.
De realisatie dat aan deze ervaringen een einde komt, slaat nog dieper in wanneer twee afscheidsfeestjes zich aandienen van Junghye en Megan die weer naar Zuid-Korea en Engeland terug gaan na hun werk in Cambodja.

Nu is de rust wedergekeerd en in Sen Monorom gaat het leven nog gewoon door, zoals voorheen. Al deelt Paul zijn huis nu niet alleen meer met Chak maar ook met Eng en is Chak zelfs tijdens het vertalen van documenten vrolijk. In het kantoor bereiden we de komst voor van twee nieuwe vrijwilligers. Toch niet helemaal zoals voorheen.