Bericht uit Kampong Cham

De eerste leerkrachten druppelen binnen in de van muggen vergeven ruimte waar we onze maandelijkse workshop geven. Onder het golfplaten dak van de oude sporthal, waar vergeten tafeltennistafels in de hoeken gedreven zijn, wappert een enkeling zich langzaam koelte toe met de uitgegeven werkbladen. De muggen hebben geen last van de hitte en bijten en zuigen er lustig op los. De mieren zijn al net zo en kruipen in massa’s langs de poreuze randen waar de vloer en muur elkaar ontmoeten en maken graag een uitstapje langs voeten, benen en armen op zoek naar huisvesting en voedsel.

Het wordt nog een taak energie van onze deelnemers vrij te krijgen. Vandaag doen we een experiment aansluitende bij een biologieles. Hoewel de meeste leerkrachten geen biologie geven, moet de les dienen als voorbeeld voor lesorganisatie, groepswerk, experimenten en critisch denken. We beginnen met een reflectie op de activiteiten van vorige maand en eindigen met een paar spelletjes die leerkrachten ook in de klas kunnen gebruiken als leuke afsluiter of energieke opening van hun les.
De ruimte heeft als voordeel dat hij groot is. Eenmaal verdeeld in groepjes, na het lezen van de experimenten die eerst als waaiers werden gebruikt, komt er actie op gang. Als ik het al bijna niet meer verwacht, verandert de sfeer van lamgeslagen passief naar rumoerig en enthousiast. Met stetoscopen van plastic slang en trechters wordt ieders hart beluisterd. Eerst voorzichtig, bij zichzelf, maar na een uiterst dappere oversteek over de dam van een, beluisteren leerkrachten zelfs elkaars hart, mannen en vrouwen. In verschillende groepen wordt hartslag gemeten met behulp van klokjes op de telefoons en worden zelfs de kniebuigingen ondanks de hitte netjes uitgevoerd en verschillen in hartslag opgemerkt. Salvo’s met gelach stijgen op uit elke groep om elkaars enthousiasme. ‘I am a doctor’ zegt Sokchea wanneer ze paradeert met de knalgroene stetoscoop om haar nek.

Dit soort workshops zijn de leuke kanten van mijn werk bij Kape, vooral als ze zo goed ontvangen worden als nu. De volgende stap is om meerdere voorbeelden van experimenten te geven van verschillende vakken tegelijkertijd. Dit lijkt logisch in een westerse context, maar hier was het nodg leerkrachten eerst vertrouwd te maken met het model. Dat deze workshop zo goed gaat, bewijst dat we een stap verder kunnen. De basis van het groepswerk, de taakverdeling in een groep, het organisatieproces zit erin. De overdracht naar de eigen lessen is naderende!
Aan het einde van de experimenten ontdekken een aantal leerkrachten de tafeltennis tafels. Tijd om te gaan samenvatten. Elke groep heeft een verslaggever aangewezen die vertelt zij hebben ontdekt. Leerkrachten schrijven driftig de bevindingen op. Het enthousiasme is bijna aandoenlijk. Het trekken van conclusies naar aanleiding van data is iets dat vaak moeilijk wordt gevonden, maar vandaag gaat zelfs dat goed.

Tot slot spelen we ‘Amerikaans liften’ wat heel moeilijk gevonden wordt. Na 15 minuten oefenen, komen we tot twee keer doorgeven, maar mensen hebben lol en volgende maand kunnen we weer verder oefenen.

Ook leuk zijn de vele kanten die mijn werk nu kent. Behalve het bijspringen in en het maken van de inhoud van workshops (die dankzij collega Vann met verve gegeven worden) werk ik samen met de programma manager aan beleid, planning, organisatie en communicatie binnen en van het project. Taken die soms uitdagend, soms frustrerend zijn, maar altijd afwisselend en zelden saai.
Vorige week konden we een week naar Thailand on study bezoek. We bezoeken verschillende scholen, waarvan een die is opgezet volgens hetzelfde concept als onze scholen: in een ‘public private partnership’. Het is een school die privaat gerund wordt, maar het staatscurriculum volgt en alle kinderen toelaat zonder schoolgeld te vragen. In ons geval gaat de samenwerking minder ver, maar het idee is hetzelfde. Staatsscholen die hogere kwaliteit nastreven door inmengning van de private sector. De private sector is in dit geval het geld van de donor en de expertise van Kape.
Helaas waren lang niet alle leerkrachten van de partij. Hoewel meer dan vier weken van tevoren aangevraagd, waren de paspoorten niet op tijd klaar. De meeste leerkrachten hebben nog nooit gereist, laat staan buiten Cambodja en hebben dus nooit een paspoort nodig gehad. Zij die er wel al een hadden, hebben geluk. Het verlengen van een paspoort blijkt makkelijker en is wel op tijd gepiept. Heel wat dollars armer vertrekken we met een halfvolle bus richting Thailand om bij terugkomst te ontdekken dat de paspoorten de dag na vertrek ‘ineens’ klaar waren.

De scholen die de ‘happy few’ te zien krijgen in Thailand zijn erg indrukwekkend. Daar kan menig schooltje in Nederland nog wat van leren. De vraag is dan ook of het verschil niet te groot is om er niet door overweldigd te worden. En inderdaad, tijdens de evaluatie regent het klachten dat wij dat in Cambodja nooit kunnen doen want we hebben geen geld, want we hebben de regels van het ministerie, want we hebben geen tijd. Al deze argumenten zijn waar. Thaise kindertjes gaan twee keer zoveel uren naar school als hun Cambodjaanse vriendjes, de regels van het ministerie zijn een stuk flexibeler en de staat geeft vele malen meer uit aan onderwijs dan onder Hun Sen’s Cambodian People’s Party. (Een vergelijking van de lerarenbond in Cambodja gaf aan dat het budget voor onderwijs in Cambodja 0.3% bedraagd ten opzichte van het budget van defensie.)
Maar aan klagen hebben we niet zo veel en gelukkig werd dat door onze Thailand-reizigers ook gerealiseerd. Vervolgens werden er dingen genoend die we wel zouden kunnen toepassen, of in ieder geval, proberen. Een gezamenlijk begin van de dag, het intergreren van vakken en de ontwikkeling van creatieve vakken.
Terug in Kampong Cham beleggen we een vergadering over hoe we verder gaan met alles wat we hebben gezien en geleerd. Het wordt een vier uur lange vergadering, tja, sommige dingen veranderen niet met de werkplek, zoals duur van vergaderingen.


Kampong Cham zindert. Op mijn hardlooprondje om kwart over 6 ’s morgens is de lucht dik en bijna vloeibaar om me heen. Een mistachtige vochtigheid hangt zwaar boven de Mekong die zelfs zonder inspanning ademen tot een inspanning maakt. Maar ik houd stand, want huisgenootje Sophie presteerde het zelfs vorig weekend een halve marathon ruim onder de twee uur uit te lopen in deze omstandigheden, dus ik mag niet zeuren over dertig luizige minuutjes.
Sophie zal snel terug gaan naar Engeland om te trouwen met haar huidige vriend en vervolgens naar Zimbabwe te vertrekken. Ons groepje wordt dus weer wat kleiner, daar staat tegenover dat een nieuwe groep VSOers net is gestart met taaltraining in ons Kampong Cham waar voor mij meer dan twee jaar geleden ook de beginselen van het Khmer werden ontrafeld.
Groot was de verrassing dan ook te ontdekken dat taalklasgenoot van toen en mede VSOer Simon (die ondertussen alweer twee keer heen en weer is gependeld tussen Wales en Cambodja) even terug was bij Kape en we ons zo even twee jaar terug in te tijd waanden en toch ook niet, want er ligt zo veel ervaring tussen toen en nu.

Gelukkig is er na het afscheid nemen altijd weer een groepje over. Zo is er Artsen zonder grenzen die altijd in zijn voor een fietstocht op zondag en BSDA een Boeddhistische organisatie die vooral in zijn voor drankjes aan de rivier en geen afscheid voorbij laten gaan zonder feestje.

Zo kom ik ook de naderende hete maanden weer door, tot mijn vertrek in zicht komt. Op 7 mei zal ik naar Christchurch vliegen (van die aardbeving, ticket was erg goedkoop, wat weer meer reistijd oplevert, want geld is tijd). Na ongeveer een maand in Nieuw Zeeland wil ik de oversteek naar Australie maken, te beginnen bij Tasmanie. Dan is het zien hoe ver ik kan komen. Hopelijk kan ik het continent rond, maar ik denk dat ik me nog immer in de afstanden vergis.
Eerst nog maar mijn Cambodjaanse lijstje afwerken in de weekenden: nog een bezoekje strand, Battambang, Ratanakiri en nog een keer Mondulkiri. Om het af te leren, want ook als is Kampong Cham prima uit te houden, Mondulkiri is toch mijn Cambodjaanse thuis.