De Khmer training, het ultieme recept...

...voor een unieke ervaring!

De Cambodjaanse cultuur echt meemaken, beleven en ondergaan? Zie hier dé manier. Waar vijfsterren reisgezelschappen aan de tempels van Angkor wat ruiken vanuit de touringcar met airconditioning, waar backpackers de smaak van de westerse bars en restaurants testen en waar avonturiers in de jungle na een avond rijstwijn met de lokale bevoling helemaal geen herinnering overhouden, kortom, waar de meerderheid van de ervaringen stopt, is hier de mogelijkheid dóór te gaan.

Benodigdheden
• Een VSO placement, bij voorkeur, maar niet noodzakelijk, in een landelijk gebied in Cambodja.
• Een project op school in Nederland waarbij geld werd ingezameld om boeken voor scholen te kopen en om een training te organiseren over functioneel gebruik van deze boeken.
• Een organisatie die de boeken en training levert.
• Toestemming van de Khmer staf in het departement van onderwijs.
• Collega’s uit andere provincies en vertalers.
• De 32 Leraren uit twee regio’s die volgend schooljaar lesgeven aan grade 1 en 2 (groep 3 en 4).
• Stapels kleingeld voor dagelijkse onkosten vergoeding, waaronder 430 biljetten van $1.
• Elektriciteit voor een werkende beamer, lang leve de generator in een stadje waar de elektriciteit vier dagen wordt uitgeschakeld.
• Water en een grote gevarieerdheid aan vele snacks.
• Heel veel boeken
• Bijna evenzoveel plasitc mapjes, om de boeken te ordenen en stof-, vocht- en beestvrij te bewaren.
• Niet te veel regen
• De goede sleutel
En niet te vergeten:
• Geduld, heel veel geduld.

Bereidingswijze
1. Men beginne met het ontdekken wat de leraren nodig hebben in hun scholen.
Dat is veel, maar een schifting moet worden gemaakt. Zoals bleek toen in één week drie keer werd gevraagd om een weegschaal, wat een vrij willekeurig object lijkt. Tot blijkt dat ‘de les met de weegschaal’ op dat moment aan de beurt was. Voorgaande weegschalen hebben hun weg gevonden naar huishoudens die toevallig dit willekeurige object misten en het volgend jaar, wanneer het boek weer op dezelfde pagina open valt, vraagt de leraar weer een nieuwe aan een nietsvermoedende vrijwilliger.
Waar een enkeling om vroeg, maar wat in bijna alle scholen de grote afwezige was, is een bibliotheek aan boeken. Gezellige, kleurige boeken met bijvoorkeur verhalen met een vriendelijker moraal dan ‘houd je dochter binnen vanaf haar kindertijd, want dan blijft haar huid mooi blank en kan ze goed trouwen’. (Helaas, geen grap. Dit boek is gezien en gelezen in een hoogstaande boekhandel in Phnom Penh, ‘The girl entering puberty’)

2. Vind goede boeken.
Nu valt mijn zoektocht naar goede boeken samen met een vergadering over educatie met partner oraganisaties in Phnom Penh, waar een zegsman van een organisatie het woord doet over een serie boeken die zij hebben ontwikkeld samen met een training voor het Cambodjaanse onderwijs. (Boeken met titels als ‘Mijn familie’ en ‘ Chaim gaat naar de markt’, een opvallend gebrek aan horror en misbruik. Kortom: heel geschikt.) Hun doel: het tegengaan van analfabethisme, nog altijd een probleem onder de bevolking. Inderdaad, dit wordt het.

3. Vervolgens een belangrijke, niet te missen stap: vraag toestemming aan De Grote Baas, het hoofd van het provincie departement van onderwijs.
Vertaler Chak is erg van hem onder de indruk en zal liever de Van Dale vertalen in het Khmer dan hem een gunst vragen, maar de beste man spreekt aardig Engels, dus tot zover geen problemen.
Hoewel de Grote Baas ge-ergerd is gestoord te worden en geen stoel aanbiedt, ga ik ervoor zitten en doe mijn verhaal. Na een speech van zijn kant om mijn spreektijd te overtreffen, kan ik een hem een ‘goed’ ontfutselen, mits de training aan een aantal redelijke eisen voldoet. (‘Niet tijdens de lestijd’.)

4. Nodig iedereen uit en vergeet geen symbolische participanten in de vorm van hoogwaardigheidsbekleders van het departement.
Nu volgt een complexe tijd. Afspraken moeten worden gemaakt, zowel in eerste instantie met de leraren en de trainers als met de directie van het departement. Brieven ter uitnodiging moeten worden geschreven, vertaald, gekeurd, herschreven, herkeurd, gesigneerd, vermenigvuldigd en afgeleverd. Houdt in gedachten dat dit proces, van het opstellen van de brief tot het afleveren, vier weken in beslag kan nemen.

5. Verwacht dat nieuws zich landelijk verspreidt.
Zodoende haakten zowel een andere organisatie aan (die de onkosten voor één school op zich zouden nemen) als twee collega’s uit andere provincies. Toevallig (?) beide Nederlanders en zo kwam het dat we een hele avond in een Nederlands thema hebben doorgebracht en elke betrokken vertaler nu ‘lekker ding’ roept ter begroeting.

6. Wees voorbereid... Op alles
Vrijdag voor de training weten we het kantoor niet alleen de beamer en het witte scherm te ontfutselen, maar ook een sleutel tot de vergaderzaal. Na drie telefoontjes, wordt ons eerst de sleutel geweigerd. ‘Prima’ zeg ik, ‘Komt u de deur voor ons openen op zondagavond en dan de komende zes dagen om 7 uur in de ochtend en om half 2 ’s middags en misschien ook nog op de zondag erna?’
De sleutel mocht ineens wel in ons bezit vertoeven.
De triomf was van korte duur toen we de vergaderzaal openden. Het slot is zwaar verroest en geeft niet mee. Een paar welgemikte slagen doen het metaal kraken, met succes. Het slot is echter slechts voorspel op de status van de vergaderzaal. Er zijn net examens geweest en zo te zien is de zaal ook toneel geweest van de afterparty. Een lekkend dak zorgde voor de rest. Op zaterdagochtend vertrekken we met emmers, vuilniszakken en dweilen op de missie om de zaal enigszins toonbaar te maken. Drie uur later is het duidelijk dat er twee kleuren tegels zijn, maar daar is dan alles wel mee gezegd. Als de regen opnieuw begint en een verse modderpoel creeerd, geven we op. ‘t Mot maar zoals t ken, nietwaar mam?

7. De trainers arriveren. Spreek alles door en zorg dat er geen misverstanden meer zijn.
Zondag 2 augustus. Een zonnige dag die verstoord wordt door een donderende regenbui op het moment dat de telefoongaat en de trainers aankomen en klaar staan om opgehaald te worden. Gehuld in een blauwe plastic zak die onder de naam poncho door moet gaan, vervoeren Chak en ik met de motor de drie mannen de honderd meter naar hun guesthouse. We spreken direct af een uur later de laatste voorbereidingen te treffen. Maar of ik dan even regenjassen kan voorzien voor de in maatpakken gehulde trainers? Weet je wat? We wachten wel tot de regen stopt.
De regen stopt bijzonder snel en in het kantoor wordt de inventaris opgesteld. Daar komen we voor een nare verrassing. In plaats van zestig boeken van elke soort (wat mij was verteld) bevat elke ‘set’ twinig boeken van elke soort. Dat wordt dus moeilijk verdelen tussen alle scholen. Helaas heb ik mijn in-functie-glimlach laten vallen en slaat het ongenoegen kennelijk van mijn gezicht, want geheel volgens Khmer traditie worden (vriendelijk gestelde) vragen niet beantwoord en wordt het probleem afgedaan met ‘zien we later wel’.
Hetzelfde zou zes dagen later worden geantwoord, als blijkt dat aan afspraken rondom een tweede deel van de training niet zijn gehouden. ‘Dus, wanneer komen we voor het tweede deel?’ wordt ononmwonden gevraagd, terwijl we toch echt bevestigd hebben gekregen dat dit deel in de zes dagen ingeweven zou worden om kosten te sparen. ‘Nu geen geld? Oh, neem later maar contact op’.

8. Alles hangt af van status in hierarchie, voeg hieraan toe dat niemand iets zal doen dat beneden de positie is.
En zo komt het dat vier mannen aan de kant staan, terwijl ik me een breuk sjouw aan computers, schermen, tafeltjes en een beamer. Na een tijdje ook gadegeslagen door inmiddels binnengedruppelde leraren. Een beetje klungelen met het scherm heeft eindelijk het gewenst effect dat één van de trainers uit zijn lethargie ontwaakt en een handje komt helpen. Helaas blijken de inspanningen uiteindelijk voor niets, de beamer is een oud beestje dat de nieuwe Windowsversie niet herkent. Geen projectie en dus opnieuw in actie om meerdere laptops op te halen bij Charlotte en mij thuis en daar de dvd vanaf te spelen. Vreemd genoeg mag de laptop van de trainer hier niet voor gebruikt worden.

Als ik na het dvd debacle even zit en ik tegenover Ilja mijn frustratie heb kunnen luchten, kan ik niet anders dan tevreden zijn met wat ik zie.
Ja, de stoelen staan in een grote puinhoop bij elkaar (telefoontjes naar de trainers over een stoelopstelling na het schoonmaken leidden tot het antwoord dat de trainers zelf de stoelen zouden ordenen naar hoe zij het voor de training wilden, ze wilden kennelijk graag de stoelen in een grote puinhoop). Ja, ik mocht nog verschijdene keren enige tijd na het laatste moment dingen regelen die niet waren afgesproken (onder andere 430 plastic bewaarmappen dieniet bijgeleverd waren). Ja, ik zou graag zien dat een heleboel dingen anders gingen. Maar er wordt geluisterd, er worden kantjes aantekeningen geschreven, vragen gesteld, opmerkingen gemaakt, voorbeelden gegeven en veel gelachen.

9. Als je alles hebt gehad,luister naar het advies van vrienden, zit achterover en doe zo min mogelijk.
En inderdaad, de training gaat door en weet je wat? De meeste leraren lijken het nog leuk te vinden ook! Nieuw is eng voor veel mensen en dus wordt er heel veel herhaald en geoefend. Soms wat saai in onze ogen, maar heel goed en nodig voor de deelnemers aan de training. Al voorlezend uit de grote voorleesboeken worden grappen en grollen uitgehaald en heeft iedereen de grootste lol.

10. Ten slotte, overgiet alles met een sausje van glimlachen.
Na zes dagen stroeve communicatie, culturele verschillen maar bovenal, een voor ‘mijn’ leraren inspirerende workshop, neemt ten slotte iedereen een rijstzak vol boeken mee naar zijn of haar woonplaats. Achterop de motor of tussen de benen en het stuur geklemd, geen Khmer m/v die zijn hand omdraait voor het vervoeren van eenzware vracht.
Een mooi gezicht. Terwijl de laatste motor het pad afrijdt, de trainers vertrekken en ik de deur sluit door het nieuwe slot soepel dicht te klikken, blijft mijn (nu niet meer) in-functie-glimlach zowaar plakken.