Terugblik op woelige weken

Bar/restaurant Natuur en Zee. Anders dan deze naam doet vermoeden zit ik op een terras honderd meter van één van de drukste kruispunten van Phnom Penh: het paars-rood geverfde monument. (Detail: van buiten paars-rood geverfd, de zichtbare binnenkant is kostenbesparend betongrijs.) Op de derde verdieping geven de dakpannen en rietenmatten schaduw tegen de brandende zon en de hoogte zorgt voor een briesje tegen de middaghitte. Na een biologisch verantwoorde lunch laat ik mijn gedachten gaan over de afgelopen weken.

Eerste week van februari, Phnom Penh

Een uur duurde het. Een uur lang van wroeten in mijn pink om een achtergebleven steentje te verwijderen. De allervriendelijkste chirurg was zo aardig om dit keer mijn vinger te verdoven, en met een mesje en een lepeltje probeert hij het steentje uit mijn bot te tikken met een geluid als een nagel tegen glas. Na een kwartier vraagt de beste man of het wel goed gaat, want ik zie zo bleek. Een half uur later gaat er een golf peroxide overheen die mijn pink in brand zet en in bloedrood kleurend schuim doet badderen. Nog een half uur verder gaat er een nieuw verbandje om en wordt ik er met de tuctuc op uit gestuurd voor een nieuwe röntgenfoto. Het steentje zit er nog.
Minder dan 24 uur later zit ik er weer. ‘Sorry, madamoiselle’ zegt de dokter als hij pure alcohol in de gisteren gecreëerde open wond spuit. Hij herhaal zijn excuus als hij het proces herhaald met jodium. ‘Ontstoken, moet nieuwe antibiotica en je moet naar een orthopedisch chirurg. Mijn vriend is goed, naar hem moet je toegaan.’

Laatste week van januari, Koh Kong

Aangezien de wond aan mijn pink nog steeds open is en ik binnen bereik van een dokter moet blijven maar Phnom Penh nu wel heb gezien, maak ik dankbaar van Ilja’s aanbod gebruik en reis ik met haar mee naar haar woonplaats bij de kust. Haar schattig vrijstaand huisje is gelegen in een trouwgrage buurt wat slaap schaars, maar spelletjesavonden lang maakt. Overdag genieten we van het zwembad op het resort met de alleszeggende naam ‘Oasis’ van eigenaar Jason en ontmoet ik de markante types in Koh Kong. Behalve Opperhoofd van de baranggemeenschap Jason is daar vriend van de baas overwinteraar Scott, vriendelijke bareigenaar en vader van twee brutale half-Khmer meisjes en een pasgeborene Fat Sam en missionaris dokter Mary. Laatst genoemde ontmoeten we al snel voor een nieuw verbandje. Bedenkelijk kijk ze naar mijn eindelijk genezende vinger die ik enthousiast laat zien (See, wound is finally closing!) en raadt een MRI scan aan om toch nog maar eens te kijken naar dat rare gebogen topje. Maar nu is het weekend en dus gaan Ilja en ik de toerist uithangen bij de Koh Kong rivier. Daar rijden we naar beelden die vertellen wat er met je gebeurd als je slecht bent in dit leven. De beelden laten weinig aan de fantasie over en enig begrip vormt zich voor het ontstaan van de bizarre, bloederige scènes in de horrorfilms die altijd op vol volume in de bus aanstaan.

Zondagavond is er kerk bij dokter Mary thuis. Bijzonder weer eens in een dienst te zijn die ik kan volgen. Mary leest mee uit de Khmer-bijbel (van die spagetti sliertjes dus) en vertaalt voor een groepje jongeren in Khmer wat haar man in het Engels vertelt. Na afloop doen de jongeren spelletjes met elkaar en blijven eten. Ik bedank voor de eer en haal Ilja uit bed om een hapje te eten. Wat geen goed plan blijkt, want Ilja’s verontrustte gestel brengt het eten linea recta weer naar buiten.

Als na de zondag ook de zoveelste publieke feestdag voorbij is, zoek ik mijn weg tussen de vele, lage gebouwtjes door van het Koh Kong Referral Hospital. Na drie gebouwtjes te zijn ingestapt, vind ik iemand die mij wel de weg wil wijzen. Eerst naar een kantoortje om mijn naam op een papier te schrijven. Dan naar een kantoortje om dat papier te voorzien van een stempel. Een volgend kantoortje voorzien van zuster-met-gesteven-kapje vraagt of mijn gegevens correct zijn. Kortom: een uur later en vele kantoortjes later zit ik bij de röntgenafdeling met het juiste papier in mijn hand.

Terwijl ik zit te wachten, ligt een man in de open gang stil op zijn brancard, nauwelijks zijn deken (het was 33 graden) opbobbelend met zijn magere lijf. Zo stil dat het leven uit hem weggestroomd leek, tot de lucht in zijn longen de deken ter hoogte van de maagstreek weer eens een paar centimeter opdrukte.
Of ik even binnen wil komen? Ik wijs op de man op de brancard met zijn zorgelijk kijkende moeder naast hem. ‘Hij was eerst’ probeer ik in Khmer duidelijk te maken. Maar na drie keer aandringen en hoofdschudden van de dokter is mijn vocabulaire uitgeput en lijkt de snelste weg voor deze man als ik niet langer zeur. Of vertel ik mijzelf dat alleen omdat ik me machteloos voel?

Mijn pink gaat het om, de kleinste der vingers, maar de foto laat een steentje zien. Keurig ingebed in het bot. Oh ja en het gewricht ziet er ook niet goed uit. Dat moet opereren worden. Welke dokter gaat dat voor mij doen in Koh Kong wordt mij gevraagd? Ik rijdt op Ilja’s motor maar direct langs het buskantoor voor een enkeltje Phnom Penh.

De week daarvoor, Phnom Penh

Terwijl wij aan de taaltraining bezig zijn, zijn er problemen in Mondulkiri. Dusdanige problemen dat onze collega’s hebben besloten om naar huis te gaan. Charlotte en ik zijn nu de enige VSO vrijwilligers in de provincie en eigenlijk zou ik het liefst gisteren de taxi hebben gepakt om te spreken met de partner voor wie wij werken: het provincie kantoor van educatie. Nu is het dus wachten met mijn vragen tot ik terug kan. Welk werk dat ik heb opgestart zal ik voort kunnen zetten? Welke projecten zal ik op pakken? Wat is er achtergebleven?

Maar ook in het roerige Mondulkiri tijdperk gaan de taallessen door.
Leraar Dara haalt de energie tot vanuit zijn tenen, maar wij zullen zijn ellenlange zinnen correct vertalen, zelfs als aan het eind van de twee weken de woorden en zinsconstructies diep in ons brein zijn genesteld om zich daar te verwarren tot één kluwen van zinsdelen. Maar na twee weken is echt het einde daar en besluit de vrouwelijke tachtig procent van onze groep deze gelegenheid te combineren met de verjaardag van collega Jen. We gaan in de Khmer make-up en haarstijl in zuurstokroze glitterjurken op de foto. Wij waren onherkenbaar met wimpers tot aan de wenkbrauwen en haarstijlen tot op grote hoogten waar menig jaren zestig stijlicoon jaloers op zou zijn. Zelfs mijn witverbonden pink wordt dankzij photoshop weggewerkt, evenals de door de plamuurlagen prikkende moedervlekjes en oneffenheden. In de spotlight is het niet makkelijk niet steeds in lachbuien uit te barsten als de foto’s genomen worden. Maar vijf vermoeiende uren later (vooral voor de fotograaf) zakken we neer aan de eettafel in het programma kantoor en niet lang daarna zijn de restjes voorzien van zes paar nepwimpers.

Nog één keer als groep bij elkaar, het was bijna melancholisch, in ieder geval dramatisch onder invloed van de Khmerstijl en absoluut geslaagd.